Η νέα οικονομία δεν περιορίζεται στις εταιρείες dotcoms, που συχνά μετατράπηκαν σε dotbombs, αν και στο φαινόμενο αυτό θα πρέπει κανείς να δεί ένα ιστορικό ανάλογο.

"Πριν από λίγο καιρό επισκέφθηκα μια εκλογική περιφέρεια που κυριαρχείται από το Συντηρητικό Κόμμα. Στη διαδρομή, αναρωτήθηκα αν κανείς θα με αναγνώριζε. Και όμως οι μαθητές του σχολείου ήξεραν τα πάντα για μένα- επειδή είχαν διαβάσει την ιστοσελίδα μου- σε τέτοιο σημείο που η επίσκεψή μου έμοιαζε μάλλον περιττή".

Τη μικρή αυτή ιστορία διηγήθηκε- με βρετανικό χιούμορ- ο George Foulkes, Υπουργός για τη Σκωτία της εργατικής κυβέρνησης της Βρετανίας, στην πρόσφατη 2η ετήσια ελληνοβρετανική συνάντηση στο Ναύπλιο. "Είναι ένα απλό καθημερινό παράδειγμα των προφανών επιπτώσεων που έχει η διάδοση της χρήσης του Ιντερνέτ και ειδικότερα στις νεότερες ηλικίες" συμπλήρωσε ο Foulkes στη εισήγησή του στην ενότητα με θέμα: "Νέα Οικονομία: μια πολυτέλεια για τους πλουσίους;".

Και όμως, τελευταία μετά την ανακοπή της εκρηκτικής ανοδικής πορείας της αμερικανικής οικονομίας στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1990, το ερώτημα που συχνά τίθεται είναι: υπάρχει πράγματι η νέα οικονομία; Πριν απαντήσουμε, ας θυμηθούμε ότι πριν λίγα μόλις χρόνια ορισμένοι έθεταν ένα ανάλογο ερώτημα: υπάρχει παγκοσμιοποίηση;

Τα πρόσφατα τραγικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και όσα επακολούθησαν νομίζω πως έπεισαν με απτό και δραματικό τρόπο και τους πιο δύσπιστους ότι η παγκοσμιοποίηση είναι εδώ και ότι ασφαλώς συνιστά μια ιστορική δυναμική με θετικές και αρνητικές επιπτώσεις.

Αναφορικά, τώρα, με τη νέα οικονομία, είναι σαφές ότι καταρχήν πρόκειται για μια διαδικασία εν εξελίξει που συνδέεται με ένα νέο κύμα τεχνολογικής αλλαγής και με αντίστοιχες αλλαγές στους οικονομικούς και κοινωνικούς θεσμούς. Η τεχνολογική αυτή αλλαγή οφείλεται στην ανάπτυξη των «νέων τεχνολογιών υποδομής» όπως είναι ήδη οι τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών αλλά και διαφαίνεται ότι θα γίνει η βιοτεχνολογία- που, αφενός έχουν έναν ανατρεπτικό χαρακτήρα και αφετέρου επηρεάζουν το σύνολο της οικονομίας και όχι έναν συγκεκριμένο κλάδο ή τομέα. Επηρεάζουν, δηλαδή, το σύνολο της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής ζωής και σίγουρα τον τρόπο που σκεπτόμαστε.

Και μετά τη θεμελιώδη αυτή αφετηριακή παρατήρηση ας ξεκαθαρίσουμε, τώρα που η σκόνη φαίνεται να κατακάθεται, τι είναι νέα και τι δεν είναι νέα οικονομία.

Και πρώτα τι δεν είναι η νέα οικονομία:

• Η νέα οικονομία δεν περιορίζεται στις εταιρείες dotcoms, που συχνά μετατράπηκαν σε dotbombs, αν και στο φαινόμενο αυτό θα πρέπει κανείς να δεί ένα ιστορικό ανάλογο. Στις αρχές του 20ου αιώνα, κάθε υπόστεγο στις ΗΠΑ συνδεόταν με μια προσπάθεια κατασκευής ενός νέου αυτοκινήτου. Επομένως, μάλλον πρόκειται για μια σχετικά φυσιολογική διαδικασία εδραίωσης στην αγορά μετά από μια περίοδο έντονης αρχικής ανάπτυξης.
  
• Η νέα οικονομία δεν εξαντλείται σε κεφάλαια επιχειρηματικών συμμετοχών υψηλού κινδύνου ούτε σε ανορθολογικά υπερτιμημένες μετοχές τεχνολογικών εταιρειών. Η διαπίστωση αυτή δεν σημαίνει υποτίμηση του ρόλου των νέων χρηματοπιστωτικών θεσμών στην επιχειρηματική αξιοποίηση νέων ιδεών που βασίζονται στις νέες τεχνολογίες.
  
• Η νέα οικονομία δεν αναφέρεται σε ένα κλάδο ούτε εντοπίζεται σε ορισμένες γεωγραφικές περιοχές αν και υπάρχουν περιφέρειες στις οποίες αναπτύσσονται δραστηριότητες έντασης τεχνολογίας και γνώσης ως αποτέλεσμα συγκέντρωσης ερευνητικών κέντρων, νέων δυναμικών επιχειρήσεων και προσέλκυσης ανθρώπινου δυναμικού υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης.
  
• Η νέα οικονομία δεν λειτουργεί αγνοώντας ορισμένες θεμελιώδεις αρχές της λειτουργίας των επιχειρήσεων, όπως η εξίσωση κέρδους ζημιών.

Και τώρα ποια είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νέας οικονομίας:

• Η ενδογενής δύναμη μετασχηματισμού των Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, αλλά και των νέων τεχνολογιών γενικότερα.
  
• Η αποσταθεροποιητική επίδραση της αέναης εισαγωγής καινοτομιών, που συνδέεται με κάθε νέο κύμα τεχνολογικής αλλαγής.
  
• Η διεύρυνση των ευκαιριών για τους εκπαιδευμένους και καταρτισμένους.
  
• Η διεθνοποίηση των οικονομικών λειτουργιών και η συνύπαρξη του ανταγωνισμού με τη συνεργασία ακόμη και μεταξύ ισχυρά ανταγωνιστικών επιχειρήσεων.
  
• Η αυξανόμενη σημασία της ερευνητικής και τεχνολογικής δραστηριότητας.
  
• Η ανάδειξη νέων επιχειρηματικών μοντέλων και γενικότερα νέων οργανωσιακών μορφών.
  Η νέα οικονομία συνδέεται με ιδέες και με την αξιοποίηση νέων ιδεών (τεχνολογικών, επιχειρηματικών κ.α.). Η νέα οικονομία συμβιώνει και συνυπάρχει με τη συμβατική. Και το μεγάλο στοίχημα είναι η διάχυση και η χρήση των νέων τεχνολογιών στο σώμα της συμβατικής οικονομίας, της συμβατικής επιχείρησης. Όπως συχνά λέγεται: Δεν υπάρχουν πια απλά κλάδοι υψηλής και κλάδοι χαμηλής τεχνολογίας. Κυρίως, υπάρχουν επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας ακόμη και σε παραδοσιακούς κλάδους (κλωστοϋφαντουργία, τουρισμός κ.α.) και επιχειρήσεις χαμηλής τεχνολογίας. Όπως, τόνιζε στο τελευταίο του βιβλίο ο αείμνηστος καθηγητής Δερτούζος: "Ζούμε τη νηπιακή περίοδο μιας ανολοκλήρωτης επανάστασης".

Η προώθηση αυτής της τεχνολογικής επανάστασης και η διάχυση των αποτελεσμάτων της θα οδηγήσει σε πολύ μεγάλα οφέλη παραγωγικότητας και ανάπτυξης. Είναι ενδιαφέρον επ΄ αυτού ότι χώρες όπως η Δανία θέτουν ως στόχο τους να γίνουν οι αποτελεσματικότεροι χρήστες Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Στις σημερινές συνθήκες, η ενίσχυση της ζήτησης και η αποφυγή νέων χασμάτων πρέπει να αποτελέσουν τις βασικές προτεραιότητες μιας αναπτυξιακής πολιτικής. Άλλωστε, όταν η ηλεκτρική ενέργεια οδήγησε στο μαζικό εξηλεκτρισμό, μόνον μετά από αρκετές δεκαετίες, τα οφέλη από το (τότε) κύμα τεχνολογικής αλλαγής έγιναν και απτά και μαζικά.